Wypadek w pracy – zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego

2025-06-02

Uznanie nieszczęśliwego zdarzenia mającego miejsce w trakcie pracy za wypadek przy pracy oznacza, że poszkodowany pracownik może liczyć na zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Co istotne, zasiłki z ubezpieczenia wypadkowego przysługują ubezpieczonemu nie tylko w przypadku wypadku przy pracy, ale również choroby zawodowej, której skutkiem jest otrzymanie zwolnienia lekarskiego.

Sprawdźmy zatem w jakich sytuacjach zdarzenie zostanie uznane za wypadek przy pracy oraz jak prawidłowo zgłosić jego wystąpienie.

W poniższym artykule dowiesz się między innymi:

• jakie świadczenia przysługują pracownikowi poszkodowanemu w wypadku przy pracy?
• w jakiej wysokości wypłacany jest zasiłek chorobowy po wypadku?
• jakie dokumenty trzeba przekazać do ZUS po wypadku przy pracy?

W związku z tym, że uznanie wypadku przy pracy może nastąpić już po wypłacie pracownikowi wynagrodzenia lub zasiłku z ubezpieczenia chorobowego. Warto zatem wiedzieć, że nadal możliwe jest wówczas otrzymanie zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego poprzez skorygowanie wypłaconego wcześniej świadczenia oraz dokonanie korekty deklaracji rozliczeniowych, jeżeli zdążyły one zostać przekazane do ZUS. Wypłacony wówczas zasiłek musi bowiem zostać rozliczony w ciężar składek na ubezpieczenie społeczne.

Kiedy wypadek zostanie uznany za wypadek przy pracy?

Wypadek przy pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami, a konkretnie art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych definiowany jest jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Związek z pracą oznacza, że wypadek przy pracy ma miejsce:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych. Obejmuje to także czynności na rzecz pracodawcy, nawet wtedy, gdy są one wykonywane bez jego polecenia;
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Obowiązujące przepisy stanowią również, że na równi z wypadkiem przy pracy traktowane powinno być zdarzenie, które nastąpiło:

• w trakcie podróży służbowej, z wyłączeniem wypadków spowodowanych postępowaniem, które nie było związane z wykonywaniem przez pracownika czynności powierzonych mu przez pracodawcę;
• w czasie szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Komu jeszcze przysługuje świadczenie wypadkowe? Otóż w praktyce skorzystać mogą z niego nie tylko osoby, które otrzymały zwolnienie lekarskie z tytułu wypadku, ale również Ci, którzy są niezdolni do pracy ze względu na wystąpienie chorób zawodowych. W tym miejscu warto wspomnieć także o tym, że świadczenia wypadkowe nie są wypłacane automatycznie przy uznaniu zdarzenia za wypadek przy pracy. Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie są one należne wtedy, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Poza tym świadczenia te nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku- Mówiąc prosto, świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje tylko  wtedy, gdy pracownik nie ponosi winy za powstanie wypadku, np. poprzez naruszenie zasad BHP. Pracodawca (lub zespół powypadkowy) zobowiązany jest do analizy okoliczności zdarzenia, aby określić czy powstał on przy pracy w rozumieniu ustawy i czy nie nastąpiły wyżej opisane okoliczności wyłączające prawo do świadczeń.  

Jakie świadczenia przysługują poszkodowanemu pracownikowi?

Ubezpieczenie wypadkowe stanowi kompleksową ochronę pracownika, który odniósł wypadek przy pracy lub cierpi z powodu choroby zawodowej. W praktyce zatem prawo nie tylko do zasiłku chorobowego, ale również kilku innych świadczeń, które są uzależnione od faktycznych skutków wypadku przy pracy. Dodatkowo z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może zostać wypłacone:

• świadczenie rehabilitacyjne,
• jednorazowe odszkodowanie z długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
• zasiłek wyrównawczy,
• renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym także renta szkoleniowa,
• renta rodzinna dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty,
• dodatek pielęgnacyjny,
• środki na pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne,
• dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.

W tym miejscu należy wspomnieć o tym, że tak samo, jak w przypadku zasiłku chorobowego również w przypadku pozostałych świadczeń po wypadku w pracy, prawa do wypłaty nie będą miały osoby, które zostały poszkodowane z własnej winy, wykazując np. rażące niedbalstwo. Wyłączenie to nie obejmuje jednak członków rodziny, w związku z czym zachowują one prawo do świadczeń nawet wtedy, gdy wypadek nastąpił z winy pracownika. Przykładem może być wypłata renty rodzinnej dzieciom pracownika, który zmarł w następstwie wypadku przy pracy.

Jak prawidłowo zgłosić wypadek przy pracy?

Niezależnie od tego, czy nieszczęśliwe zdarzenie nastąpiło z winy pracownika, czy z innych przyczyn należy zgłosić wypadek do ZUS.. Najpierw jednak poszkodowany pracownik oraz świadkowie zdarzenia powinni poinformować o jego wystąpieniu pracodawcę, co należy zrobić niezwłocznie. W ciągu kolejnych 14 dni pracodawca zobowiązany jest do sporządzenia protokołu powypadkowego, który powinien zawierać ustalenia zespołu powypadkowego badającego okoliczności zdarzenia. Zamieszcza się w nim zarówno wyjaśnienia pracownika, jak i zeznania świadków wypadku. Następnie pracodawca musi zgłosić wypadek przy pracy do ZUS, ponieważ to na podstawie tego zgłoszenia wypłacane będą świadczenia z tytułu wypadku przy pracy. Dołącza się do niego nie tylko protokół powypadkowy, ale również dokumentację medyczną, która pozwoli określić stały uszczerbek. ZUS w ciągu 14 dni powinien wydać decyzję, a jeśli będzie ona odmowna, to poszkodowanemu pracownikowi przysługuje 30 dni na odwołanie się od postanowienia.

Fakt wystąpienia wypadku przy pracy nie tylko zgłasza się do ZUS, ponieważ informacje tego typu wykorzystuje się również wewnątrz przedsiębiorstwa, m.in. w celu badania ryzyka występującego na poszczególnych stanowiskach pracy. W każdej firmie powinien być zatem prowadzony rejestr wypadków przy pracy, w ramach którego należy gromadzić protokoły sporządzane przez zespoły powypadkowe. Jak już wspomniano dokument tego typu należy sporządzić w ciągu 14 dni licząc od dnia wypadku, co określa rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Warto również wiedzieć o tym, że pracownik oraz jego rodzina mają prawo do zapoznania się z treścią sporządzonego protokołu przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę. W praktyce mogą to zrobić w ciągu 5 dni od daty sporządzenia protokołu. W skład zespołu powypadkowego, który będzie odpowiedzialny za stworzenie protokołu wchodzić powinna osoba, która ukończyła szkolenie BHP lub pracownik, któremu powierzono wykonywanie zadań służby BHP oraz oddziałowy inspektor pracy. W mniejszych przedsiębiorstwach można odstąpić od tej zasady, co jest uzależnione od stanu zatrudnienia.

W przypadku wystąpienia wypadku ciężkiego, śmiertelnego lub zbiorowego obowiązkiem pracodawcy jest także właściwego okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora. Pod uwagę bierze się wówczas miejsce zdarzenia, co jest istotne wtedy, gdy przykładowo firma posiada nie tylko główną siedzibę, ale również oddziały zlokalizowane w różnych miejscach kraju. Konieczne jest wówczas także wstrzymanie prac, które będzie można wznowić dopiero po decyzji społecznego inspektoratu pracy.

W jakiej wysokości przysługuje zasiłek chorobowy po wypadku?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zasiłek chorobowy  z tytułu wypadku przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej stanowi 100% podstawy wymiaru. Istotne w tym przypadku jest to, że prawo do zasiłku przysługuje ubezpieczonemu pracownikowi od pierwszego dnia niezdolności do pracy, niezależnie od tego, jak długo jest on objęty ubezpieczeniem wypadkowym. Co więcej, zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje pracownikowi również wtedy, gdy niezdolność do pracy jest konsekwencją późniejszych następstw wcześniej stwierdzonego wypadku w pracy lub choroby zawodowej.

Kto wypłaca zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego, ZUS czy pracodawca? Jest to uzależnione od tego, kto jest płatnikiem zasiłków. W praktyce może nim być zarówno ZUS, jak i przedsiębiorca, co jest uzależnione od stanu zatrudnienia w firmie liczonego na 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego.(). Warto zatem wiedzieć, że płatnikiem zasiłków pracodawca będzie jedynie wtedy, gdy na koniec listopada poprzedniego roku zgłaszał on do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób (liczba ta obejmuje osoby zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego – zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie). Jeżeli ubezpieczonych było mniej, to zasiłek chorobowy po wypadku będzie wypłacał ZUS.

Jaka jest wysokość jednorazowego odszkodowania wypłacanego z tytułu długotrwałego uszczerbku na zdrowiu? Otóż zgodnie z obowiązującymi przepisami jednorazowe odszkodowanie wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.. Jeśli w wyniku pogorszenia się stanu zdrowia, wspominany uszczerbek zwiększy się o co najmniej 10 punktów procentowych, wówczas przysługuje dodatkowe odszkodowanie – również w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy kolejny procent uszczerbku Jednorazowe odszkodowanie jest świadczeniem wypłacanym przez ZUS, niezależnie od tego, kto był płatnikiem zasiłku chorobowego z tytułu wypadku.

Jakie dokumenty należy dostarczyć do ZUS po wypadku?

W celu wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu wypadku w pracy lub uzyskania jednorazowego odszkodowania z tytułu trwałego bądź długotrwałego uszczerbku na zdrowiu należy zgłosić zdarzenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Konieczne jest w tym przypadku dostarczenie dokumentów, które będą obrazowały okoliczności wypadku oraz obrażenia poniesione przez pracownika. W związku z tym ZUS powinien otrzymać:

• protokół powypadkowy lub kartę wypadku,
• dokumentację dotyczącą okoliczności i przyczyn wypadku, sporządzoną przez pracodawcę,
• zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wnioskodawcy (OL-9) potwierdzające zakończenie leczenia i rehabilitacji poszkodowanego.
• Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej wydaną przez inspektora sanitarnego oraz zaświadczenie lekarskie stwierdzające związek niezdolność do pracy z chorobą, jeśli  niezdolność do pracy nastąpiła z powodu choroby;

Jak już wspomniano ZUS w ciągu 14 dni od otrzymania kompletu dokumentów zobowiązany jest do wydania decyzji w zakresie przyznania odszkodowania. Jeżeli będzie ona pozytywna to należne świadczenia wypłacane są w ciągu 30 dni od dnia jej wydania.  W przypadku odmowy, ubezpieczonemu przysługuje prawo do odwołania się w ciągu 30 dni od jej doręczenia.

Jeśli zasiłek chorobowy z tytułu wypadku w pracy wypłaca pracodawca będący wówczas płatnikiem składek to ma on również obowiązek przekazania do ZUS odpowiednich deklaracji rozliczeniowych.. Co więcej, jeżeli wypadek przy pracy został stwierdzony po wypłacie wynagrodzenia za dany okres, obowiązkiem pracodawcy jest dokonanie korekty rozliczeń pracownika oraz wypłata świadczeń wyrównujących do wysokości 100%.

Wypadek w pracy to szczególna sytuacja, w której pracownik objęty ubezpieczeniem wypadkowym może liczyć na szereg korzystnych świadczeń, pod warunkiem że zdarzenie nie nastąpiło z jego winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość