Przerwy w pracy – aktualne zapisy w Kodeksie pracy
2024-08-21
Jako pracownik masz swoje obowiązki, ale także prawa. Jednym z nich są przerwy w pracy, które pozwalają na odpoczynek i nabranie siły, do dalszego działania. W naszym artykule znajdziesz najważniejsze informacje na temat zapisów w kodeksie pracy dotyczących tego zagadnienia.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym jest przerwa w pracy,
- kto może i na jakich warunkach z niej korzystać,
- do jakich przerw masz prawo, pracując przy komputerze,
- jakie przerwy ma prawo wykorzystać kobieta karmiąca piersią
Przerwy w pracy – podstawowe informacje
Kodeks pracy w Polsce reguluje różnorodne aspekty stosunku pracy, takie jak odbiór dnia wolnego za święto w sobotę, czas pracy, urlopy, ale też przerwy w pracy. Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy, każdy pracownik, który pracuje na pełen etat, w wymiarze co najmniej 6 godzin na dobę, ma prawo do jednej przerwy. Jest ona wliczona do czasu pracy i wynosi 15 minut.
Nie ma znaczenia charakter wykonywanej pracy, ani branża, w której pracujesz. Jako pracownik możesz tę przerwę spędzić w wybrany przez Ciebie sposób. Może to być odpoczynek, posiłek, czy też wyjście z zakładu pracy. To ostatnie jednak należy uzgodnić z przełożonym i nie może wpływać negatywnie na organizację pracy w zakładzie.
W kodeksie znalazły się także zapisy dotyczące pracy w ciężkich warunkach lub niebezpiecznych dla zdrowia. Jeśli wykonujesz takie zadania, masz prawo do skróconego tygodniowego czasu pracy. Nie może on wynosić więcej niż 40 godzin tygodniowo, oraz 8 dziennie. Redukcja czasu pracy może przyjmować różne formy, w tym przerw, które wlicza się w czas pracy. Dotyczy to także dodatkowych przerw, jeżeli praca określana jest jako monotonna.
Przerwa w pracy ma swoje uzasadnienie. Krótki odpoczynek od wykonywanych obowiązków pozwala na regenerację sił. Sprzyja także poprawie koncentracji oraz pozwala na relaks fizyczny, co jest szczególnie ważne w pracy siedzącej lub wymagającej stałej uwagi. Dzięki temu pracownicy mogą unikać problemów zdrowotnych związanych z długotrwałym przebywaniem w jednej pozycji, bólu kręgosłupa czy zmęczenia wzroku.
Kodeks pracy – przerwa w pracy w praktyce
Od 2023 roku pracownicy, którzy pracują powyżej 9 godzin, zyskali prawo do kolejnej przerwy, także długości 15 minut. A jeśli pracujesz powyżej 16 godzin na dobę, masz prawo łącznie do 3, 15-minutowych przerw. Mówi o tym art. 134 kodeksu pracy, a rozwiązanie to ma na celu polepszenie komfortu pracy i poprawę samopoczucia pracowników w trakcie wykonywania obowiązków służbowych.
W przypadku pracowników ze stopniem niepełnosprawności, ustawodawca przewidział dodatkową przerwę. Kolejne 15 minut możesz przeznaczyć na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą. Nie ma znaczenia Twój stopień niepełnosprawności, jeżeli tylko posiadasz orzeczenie, przysługuje się dodatkowy kwadrans.
Także młodociani pracownicy, czyli osoba w wieku powyżej 15 lat, ale mniej niż 18 może liczyć na dodatkowy czas przerwy. Kodeks pracy przewiduje w takim przypadku 30-minutową przerwę w przypadku, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi powyżej 4,5 godziny.
Warto także pamiętać, że jako pracownik nie możesz zamienić przerwy na wcześniejsze wyjście z pracy. Dzięki temu ograniczone zostają ewentualne nadużycia, oraz braki kadrowe. Dzięki temu też każdy pracownik ma zapewniony czas na odpoczynek, krótki posiłek czy też załatwienie potrzeb fizjologicznych.
Kodeks pracy pozwala także pracodawcy na ustalenie tak zwanej przerwy na lunch. Nie jest jednak ona zaliczana do oficjalnego czasu pracy. Przeznaczona jest ona na zjedzenie posiłku lub załatwienie prywatnych spraw, a jej czas nie może przekroczyć 60 minut. Nie ma jednak takiego obowiązku, a wprowadzenie przerwy na lunch zależy od specyfiki firmy, branży oraz woli pracowników.
Praca przy komputerze – przerwy i zalecenia
Wiele osób pracuje z komputerem. Może to powodować problemy ze wzrokiem, jak i z kręgosłupem. Z tego też względu zostały wprowadzone przepisy zapewniające odpoczynek dla osób pracujących przed ekranem komputera, na przykład w miejscach takich jak biuro rachunkowe. W ich myśl, po każdej przepracowanej godzinie, masz prawo do 5-minutowego odpoczynku. Jest on oczywiście wliczany do czasu pracy. Możesz w tym czasie dać odpocząć oczom, lub wykonać ćwiczenia rozluźniające mięśnie. Oczywiście to jak wykorzystasz ten czas, zależy od Ciebie.
Jako osoba pracująca przy komputerze masz także prawo do wykonywania zajęć, które nie obciążają wzroku i pozwalają na zmianę pozycji ciała. Rozwiązanie takie ma zapewnić odpowiednią ilość ruchu podczas dnia pracy, aby pracownik nie odczuwał dyskomfortu. W praktyce może to być kopiowanie dokumentów, lub wykonywanie innych czynności biurowych, które nie wymagają używania komputera.
Co ważne, pracodawcy mają obowiązek zapewnić swoim pracownikom przy komputerze profilaktykę oraz opiekę zdrowotną. Dotyczy to zwłaszcza ochrony wzroku. Gdy podczas pracy u danego pracodawcy, Twój wzrok pogorszył się na tyle, że konieczne jest noszenie okularów, pracodawca pokrywa koszt ich zakupu. Musisz tylko przedstawić w zakładzie pracy receptę oraz złożyć odpowiedni wniosek. Jest to pewnego rodzaju kompensata za pogorszenie stanu zdrowia.
Przerwa na karmienie piersią – prawa pracownicze
Potrzeby pracujących matek zostały zauważone przez ustawodawcę i zawarł on w Kodeksie Pracy odpowiednie zapisy. Mówi o tym artykuł 187. Jeśli pracownica zgłasza pracodawcy fakt karmienia dziecka, ma ona prawo do dwóch 30-minutwych przerw w ciągu dnia pracy. Wliczają się one do czasu pracy. Kobieta może także łączyć te przerwy w jedną dłuższą. W przypadku, gdy pracownica karmi więcej niż jedno dziecko, każda z przysługujących jej przerw wydłuża się do 45 minut.
Jednak przywilej taki nie dotyczy wszystkich karmiących. Uzależniony jest on wymiaru pracy danej matki. Pracownice zatrudnione na mniej niż 4 godziny dziennie nie mają prawa do przerw na karmienie. Natomiast jeżeli czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, kobiecie przysługuje jedna przerwa na karmienie. Tylko osoby pracujące powyżej 6 godzin mają prawo do dwóch przerw na karmienie piersią.
By z takich przerw korzystać, pracownica powinna złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Poza swoimi danymi określa ona, w jaki sposób chce przysługujące przerwy wykorzystać: rozdzielnie czy łącznie. Co ciekawe może ona także wnioskować o późniejsze rozpoczęcie lub wcześniejsze zakończenie pracy w ramach przysługujących jej przerw na karmienie. Jednak pracodawca nie ma obowiązku na takie rozwiązanie się zgodzić, co jasno określa kodeks pracy. Przerwa nie może utrudniać lub dezorganizować funkcjonowania zakłady pracy.
Przerwa w pracy – kodeks pracy bez tajemnic
Przepisy Kodeksu pracy obowiązujące w Polsce oferują pracownikom różne rodzaje przerw, które pomagają w zachowaniu zdrowia, efektywności i dobrej kondycji podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Od przerw na posiłki, przez specjalne przerwy dla osób pracujących przy komputerze, aż po przerwy na karmienie piersią – każde z tych uregulowań ma kluczowe znaczenie dla wspierania dobrostanu pracowników i pomaga w utrzymaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Ważne jest, aby pracownicy byli świadomi swoich praw i korzystali z nich, a pracodawcy z kolei, aby przestrzegali obowiązujących norm i wspierali swoich pracowników w dążeniu do zdrowego i produktywnego środowiska pracy.
Zespół Ekspertów ING Księgowość