Jakie istnieją modele biznesowe? Wyjaśniamy
2025-06-09
Modele biznesowe to strategie, dzięki którym przedsiębiorstwo wyróżnia się na tle konkurencji i osiąga zysk. Jak powiedział Steve Jobs – innowacja odróżnia lidera od naśladowcy. Jakie modele biznesowe pozwolą maksymalnie wykorzystać potencjał firmy?
Czym są modele biznesowe i jak się dzielą?
Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak przekonać klienta do nowej marki w świecie, w którym rynek jest przesycony milionami podobnych produktów i usług? Chcesz otworzyć kwiaciarnię internetową, a może produkować personalizowane dekoracje dla dzieci? Jeśli planujesz rozwój własnego biznesu, weź pod uwagę nie tylko sam produkt lub usługę, ale także strategię działania i generowania wartości. Często okazuje się, że to właśnie ona przesądza o sukcesie lub porażce. Wykorzystaj odpowiednie modele biznesowe. Co to właściwie jest?
Model biznesowy to długofalowa strategia, która pozwala skutecznie docierać do klientów i zwiększać zyski przedsiębiorstwa. Bardzo istotne jest, żeby przynosił określoną korzyść dla odbiorcy i spełniał jego potrzeby.
Przykładem może być catering dietetyczny, czyli subskrypcja posiłków dostarczanych prosto pod drzwi klienta. Zalety? Zdrowe jedzenie bez konieczności gotowania i wychodzenia z domu. Z kolei platformy zakupowe zapewniają szeroki wybór produktów od różnych sprzedawców, a aplikacje mobilne dają możliwość bezpłatnego korzystania z określonych funkcji.
Dzisiaj prezentujemy najpopularniejsze modele biznesowe i to, w jaki sposób możesz je wykorzystać, żeby wyróżnić się na tle konkurencji. Modele dzielimy na wiele sposobów, m.in. według:
- docelowej grupy odbiorców (np. B2B dla klientów biznesowych, B2C dla indywidualnych),
- sposobu finansowania projektu (np. crowdfunding),
- sposobu osiągania przychodów (np. freemium, sprzedaż afiliacyjna),
- kanału dystrybucji (np. e-commerce, sprzedaż bezpośrednia).
Modele biznesowe – rodzaje
Szukasz inspiracji przy tworzeniu lub rozwijaniu własnej marki? Oto kilka najpopularniejszych modeli biznesowych.
Subskrypcja
Czyli model abonamentowy. Boom na niego nastąpił wraz z rozwojem serwisów streamingowych, takich jak Netflix czy Max (HBO Max). Korzystają z niego również firmy oferujące dietę pudełkową czy platformy udostępniające e-booki. Sam model polega na zapewnieniu klientom produktów lub usług w zamian za cykliczne płatności. Opłata zwykle jest pobierana automatycznie z konta bankowego.
Freemium
Podstawowe usługi są darmowe, a dostęp do zaawansowanych funkcji możesz otrzymać za dodatkową opłatą. Model ten wykorzystują między innymi aplikacje mobilne, np. do edycji zdjęć lub filmów (CapCut, Captions). W ten sposób możesz przetestować działanie produktu, zanim zdecydujesz się na wykupienie pełnej wersji.
Crowdfunding
W tym modelu fundusze na rozwój projektu pozyskuje się poprzez wsparcie od odbiorców, np. społeczności fanów. W ten sposób możesz sfinansować nowatorski pomysł na biznes, nawet jeśli nie posiadasz dużych nakładów. Przykładem wykorzystania crowdfundingu były gogle rzeczywistości wirtualnej – Oculus VR. Środki zebrano na platformie Kickstarter.
Marketplace
Opiera się na platformie pośredniczącej, która łączy sprzedawców i kupujących. Ten model biznesowy wykorzystuje m.in. Allegro czy Airbnb. Platforma nie posiada własnych produktów, a jej dochodem są prowizje np. od sprzedaży.
Franczyza
W tym przypadku jedna firma (franczyzodawca) udostępnia innej możliwość prowadzenia działalności pod swoim znakiem handlowym. Franczyzobiorca zobowiązuje się do uiszczania opłat licencyjnych, a franczyzodawca zapewnia m.in. know-how, technologię i wsparcie przy wdrożeniu modelu biznesowego. Przykłady? Sieć sklepów Żabka, a w przypadku handlu online – Amazon.
Dropshipping
Modele biznesowe, które pozwalają sklepom internetowym ograniczyć koszty związane z magazynowaniem towarów i logistyką. W tym przypadku sprzedawca zbiera zamówienia, a dostawca zajmuje się przechowywaniem i wysyłką produktów. Dropshipping to dobre rozwiązanie dla małych firm, które nie chcą zamrażać środków, inwestując je w towar.
Model licencyjny
Firma udostępnia innej określone produkty, technologie, patenty lub markę w zamian za opłaty licencyjne. Za przykład mogą posłużyć studia filmowe, które licencjonują prawa do postaci z bajek (np. Disney). Na licencji może być też oprogramowanie (system Windows w komputerach) czy leki (Pfizer).
Model reklamowy
Sama usługa jest darmowa dla odbiorców, a firma zarabia na reklamach. W ten sposób funkcjonują portale internetowe i serwisy społecznościowe (Facebook, Instagram).
Ekosystem
Firma tworzy produkty powiązane ze sobą i oparte na jednym systemie, np. telefony, słuchawki, komputery. Najlepszy przykład ekosystemu to Apple. Tego typu modele biznesowe tworzą lojalną społeczność odbiorców. Klienci czują duże przywiązanie do marki, a to przekłada się na zyski.
E-commerce – jak wybierać modele biznesowe w handlu online?
Marzysz o sprzedaży przez internet? Najpierw zastanów się, co dokładnie chcesz osiągnąć, a następnie sprawdzaj różne modele biznesowe. E-commerce to potężna gałąź gospodarki, która przynosi duże zyski, ale tylko wtedy, gdy odpowiednio przemyślisz strategię działania. Jak to wygląda w praktyce?
- Jeśli masz ograniczony budżet i nie chcesz wydawać środków na magazynowanie produktów, wypróbuj dropshipping. Ten model przerzuca część działań na dostawcę. Nie blokuje też twoich środków – nie musisz gromadzić zapasu produktów.
- Zależy ci na stabilnych dochodach i przewidywalności biznesu? Sprawdź model subskrypcji, który pomoże ci zdobyć lojalnych klientów.
- Jeśli oferujesz produkty cyfrowe, weź pod uwagę model freemium. W ten sposób dasz klientom szansę sprawdzenia produktu przed zakupem.
Nowoczesne i innowacyjne modele biznesowe – które warto rozważyć?
Innowacyjne modele biznesowe mogą przynieść zysk nawet wtedy, gdy produkt należy do kategorii powszechnych. Znasz model Razor and Blades? W tym przypadku przedsiębiorstwo oferuje produkt w niskiej cenie (np. maszynki do golenia), a główny przychód uzyskuje ze sprzedaży produktów dodatkowych (np. ostrzy do maszynek). Ten model biznesowy przypisuje się twórcy marki Gillette, a obecnie korzystają z niego np. producenci drukarek czy ekspresów do kawy.
Innym ciekawym przykładem jest Pay What You Want – czyli pozwól klientowi zapłacić za produkt tyle, ile chce. O tej innowacyjnej strategii usłyszeliśmy głośno w 2007 r. przy okazji płyty „In Rainbows” zespołu Radiohead. Klienci sami mogli zdecydować, ile zapłacą za album. W Polsce z tej strategii korzystały m.in. teatry i serwisy turystyczne. Jeśli wybierzesz taki model biznesowy, pamiętaj, że możesz ustalić minimalną lub sugerowaną cenę za produkt.
Jak dobrać model biznesowy do specyfiki swojej działalności?
Wiesz już, jakie są modele biznesowe i czemu służą. A jak w kilku krokach określić najlepszy model dla twojej marki? Przede wszystkim:
- Ustal grupę docelową – zastanów się, kto jest twoim klientem i jakie są jego oczekiwania. Weź pod uwagę wiek, płeć, miejsce zamieszkania, zainteresowania, wielkość grupy docelowej i inne cechy potencjalnych odbiorców. Chcesz trafiać do młodych matek szukających ekologicznych zabawek dla maluchów, a może twoim targetem będą pasjonaci szydełkowania?
- Określ produkt/usługę – przemyśl, w jaki sposób prezentować markę klientom. Jakie korzyści będzie dostarczać, czym się wyróżni? Wyeksponuj też wartości, jakie twój produkt zapewnia społeczeństwu lub środowisku naturalnemu. Redukcja śladu węglowego, poprawa warunków życia zwierząt – to tylko niektóre przykłady.
- Zaplanuj sposób dostarczenia produktów/usług – określ kanały dystrybucji. Wykorzystasz sprzedaż bezpośrednią, online, a może będziesz działać na wielu polach?
- Ustal cenę produktów, sposoby płatności oraz koszty – zastanów się, od czego uzależnisz cenę. Jeśli oferujesz produkty luksusowe, wyceń je według wartości, jaką daje klientom. Możesz też zastosować inny sposób – do kosztów produkcji dodaj swoją marżę. Pamiętaj, żeby zapewnić klientom wygodne i proste sposoby płatności, np. szybki przelew, BLIK, płatność kartą.
- Przeprowadź analizę konkurencji – sprawdź, w jakim modelu najczęściej działają firmy w twojej branży. Następnie zastanów się, czego brakuje klientom i zaproponuj im rozwiązanie. Przykład? Jeśli działasz w sektorze diety pudełkowej, stwórz produkt, który będzie oferował możliwość jednorazowego zamówienia.
- Zbadaj, czy biznes jest skalowalny – sprawdź, czy możesz rozszerzyć działalność bez zwiększania kosztów. Wysoką skalowalność mają produkty oparte na automatyzacji procesów, np. oparte na licencji. Niższą te, które opierają się na zaangażowaniu pracowników (biżuteria handmade).
Przykłady udanych modeli biznesowych i kluczowe wnioski
Czy wiesz, że popularny dzisiaj model subskrypcyjny ma swoje źródło w XVII wieku? Właśnie wtedy rozpowszechniła się prenumerata czasopism i książek, np. encyklopedii. Chociaż czasy się zmieniły, potrzeby pozostały – nadal szukamy ciekawych treści i cenimy wygodę, jaką zapewnia subskrypcja, np. Netflixa. Korzenie w historii ma również franczyza, którą doskonale znamy za sprawą globalnej sieci restauracji McDonald’s. Firma działa w tym modelu od lat 50. XX wieku.
To oczywiście nie wszystkie firmy wykorzystujące innowacyjne modele biznesowe, które zrewolucjonizowały rynek. Kolejny przykład to Uber – aplikacja służąca do zamawiania transportu samochodowego. Łączy kierowców z osobami szukającymi możliwości przejazdu. Uber działa jako pośrednik, nie posiada własnych pojazdów, co pozwala ograniczyć koszty działalności.
Wybór odpowiedniego modelu biznesowego to jeden z najważniejszych filarów dobrze prosperującej marki. Przemyślana strategia pozwoli ci w pełni wykorzystać potencjał firmy i osiągnąć zyski. Zanim wystartujesz z biznesem, zwróć uwagę na korzyści, jakie możesz dostarczyć odbiorcom. Określ grupę docelową, zastanów się nad kanałami dystrybucji, zbadaj konkurencję. Pamiętaj też o tym, że możesz eksperymentować i optymalizować swoją strategię, dopasowując ją do zmieniających się realiów rynku oraz potrzeb klientów.
Zespół Ekspertów ING Księgowość