Jednoosobowa działalność gospodarcza a ulgi w opłacaniu składek

2023-04-10

Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, tzw. Polski Ład, wprowadziła zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zmianie uległa zasada ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą - % składki zróżnicowany jest w zależności od wybranej formy opodatkowania (skala podatkowa, podatek liniowy lub ryczałt ewidencjonowany).

Wraz ze zmianą zasad naliczania i opłacania składki zdrowotnej, od stycznia 2022 r. obowiązkowe jest comiesięczne składanie dokumentów rozliczeniowych do ZUS w terminie do 20 dnia następnego miesiąca.

Przedsiębiorca, prowadząc działalność gospodarczą, oprócz składki zdrowotnej podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj.: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Na swój wniosek może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Podstawa wymiaru tych składek nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W pewnych przypadkach, przedsiębiorca może skorzystać z oferowanych ulg.

Z jakich ulg może skorzystać przedsiębiorca?

Ulga na start

Najkorzystniejszą z punktu widzenia przedsiębiorcy jest Ulga na start, która zwalnia przedsiębiorcę z płacenia składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe), Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.  Ulga na start nie dotyczy jednak ubezpieczenia zdrowotnego, które opłacać należy zawsze.

Z ulgi na start przedsiębiorca może skorzystać maksymalnie przez 6 miesięcy kalendarzowych od podjęcia działalności gospodarczej. Okres 6 miesięcy liczy się:

• w przypadku rozpoczęcia działalności w pierwszym dniu miesiąca – miesiąc ten wliczany jest do 6 miesięcy, w których można korzystać z ulgi,
• w przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie miesiąca – miesiąca tego nie wlicza się do 6 miesięcy, w których można korzystać z ulgi. W tym wypadku okres 6 miesięcy liczy się od kolejnego miesiąca kalendarzowego.

„Mały ZUS” (preferencyjne składki)

Kolejną ulgą, jaką może zastosować przedsiębiorca jest "Mały ZUS", inaczej mówiąc preferencyjne składki, które pozwalają przedsiębiorcy płacić składki na ubezpieczenia społeczne liczone od niższej, preferencyjnej podstawy. Kwota, którą przedsiębiorca zadeklaruje musi wynosić co najmniej 30% minimalnego wynagrodzenia.  Jeżeli prowadzenie działalności jest jedynym tytułem do ubezpieczeń, przedsiębiorca korzystający z Małego ZUS nie opłaca za siebie składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

„Mały ZUS” nie dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego, które opłacane jest w pełnej wysokości w zależności od wybranej formy opodatkowania.

Z preferencyjnych składek ZUS przedsiębiorca może skorzystać maksymalnie przez pełne 24 miesiące kalendarzowe, a okres 24 miesięcy liczy się:

• w przypadku rozpoczęcia działalności w pierwszym dniu miesiąca lub od następnego dnia po upływie 6 miesięcy korzystania z Ulgi na start – miesiąc ten wliczany jest do 24 miesięcy, w których można korzystać z „małego ZUS”,
• w przypadku rozpoczęcia działalności w trakcie miesiąca lub rezygnacji z Ulgi na start w trakcie miesiąca ale przed upływem okresu 6 miesięcy – miesiąca tego nie wlicza się do 24 miesięcy, w których można korzystać z „małego ZUS”. Okres 24 miesięcy liczy się od kolejnego miesiąca kalendarzowego.

„Mały ZUS+”

Następną ulgą, z jakiej może skorzystać przedsiębiorca jest "Mały ZUS+". To niższe, proporcjonalne składki na ubezpieczenia społeczne, uzależnione od przychodu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Mały ZUS Plus obowiązuje w Polsce od 1 lutego 2020 roku. Tak jak w przypadku preferencyjnych składek, Mały ZUS Plus nie dotyczy ubezpieczenia zdrowotnego.

Maksymalny okres korzystania z małego ZUS+ może wynieść 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności. Jako miesiąc kalendarzowy należy przyjąć każdy miesiąc, w którym przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnego co najmniej 1 dzień.

Z Małego ZUS + może skorzystać przedsiębiorca, który spełnia 2 warunki:

• przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyły 120 000 zł (w przypadku prowadzenia działalności przez część roku, próg ten jest proporcjonalnie niższy)
• prowadził działalność gospodarczą w poprzednim roku kalendarzowym przez nie mniej niż 60 dni kalendarzowych.

Przedsiębiorca w pierwszym roku prowadzenia działalności, spełniający warunki płacenia preferencyjnych składek ZUS, nie może opłacać składek Mały ZUS Plus.

Deklaracje rozliczeniowe i opłacanie składek do ZUS

Jako płatnik składek, przedsiębiorca zobowiązany jest do składania comiesięcznej deklaracji rozliczeniowej do ZUS na formularzu ZUS DRA. Deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA to dokument, w którym wykazuje się rozliczenie składek i wypłacone świadczenia. Nie ma znaczenia czy przedsiębiorca płaci pełny czy obniżony ZUS, ma on obowiązek składania deklaracji i opłacania składek. Jeśli przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników i prowadzi jednoosobową działalność, składa tylko deklarację ZUS DRA. Jeśli przedsiębiorca zatrudni pracowników, dodatkowo do deklaracji ZUS DRA będzie musiał dołączyć comiesięczne raporty imiennie za każdego ubezpieczonego:

• ZUS RCA – imienny raport o należnych składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
• ZUS RSA – imienny raport miesięczny o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek.

Deklaracje i składki za dany miesiąc należy złożyć i opłacić w terminie do 20 dnia następnego miesiąca. Jeśli ostatni dzień wypada w święto (dzień ustawowo wolny od pracy), sobotę lub niedzielę, to ostatni dzień na złożenie deklaracji przesuwa się na następny dzień roboczy.

Kwotę składek do zapłaty znaleźć można w deklaracji ZUS DRA w bloku IX w polu 02, a samą deklarację rozliczeniową złożyć można elektronicznie za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość