Jak ustalić wartość początkową środków trwałych, które zostały wytworzone?
2022-10-26
Przedsiębiorstwa mogą posiadać różnorodne środki trwałe. Część z nich może pochodzić z zakupu. Wówczas ustalenie ich wartości początkowej nie stanowi żadnego problemu. Wystarczy sprawdzić wartości zapisane na fakturze i cena środka trwałego staje się wówczas jego wartością początkową (jeżeli oczywiście jest adekwatna wobec ceny rynkowej; jeżeli natomiast bardzo od niej odbiega, organ podatkowy może zażądać rozliczeń zgodnych z wyceną rynkową). Część środków trwałych może jednak pochodzić z wytworzenia przez przedsiębiorstwo. Wówczas ustalenie ich wartości początkowej nie jest tak proste. Jak to zrobić? Oto najważniejsze informacje.
Dlaczego należy ustalić wartość początkową środków trwałych?
Wszelkie środki trwałe przedsiębiorstwa – zarówno te nabyte, jak i wytworzone – podlegają amortyzacji. Jest to proces rozliczania ich wartości w kosztach uzyskania przychodów, co zmniejsza podstawę opodatkowania, a w konsekwencji również należny podatek.
Żeby jednak możliwe było prowadzenie odpisów amortyzacyjnych konieczne jest ustalenie podstawy obliczania odpisów amortyzacyjnych. Do tego natomiast konieczne jest ustalenie wartości początkowej środka trwałego.
Ponadto, wartość początkowa środka trwałego musi znaleźć się w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Co istotne, wydatków poniesionych na wytworzenie środków trwałych nie wolno uznać za ogólne koszty prowadzenia działalności gospodarczej i bezpośrednio zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.
Jak ustalić wartość początkową wytworzonych środków trwałych?
Sposoby ustalania wartości początkowej środków trwałych, zarówno tych nabytych jak i wytworzonych określa ustawa o PIT. Zgodnie z jej treścią wartość początkową wytworzonych środków trwałych określa się na podstawie wartości nabycia materiałów niezbędnych do wytworzenia środka trwałego, usług obcych (zlecenie wykonania) oraz kosztów wynagrodzeń i innych wydatków, które można zaliczyć do kosztów wytworzenia środka trwałego.
Są jednak pewne koszty, których wliczyć tutaj nie można. Jest to praca własna przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, praca jego współmałżonka i dzieci. Nie wolno również włączać kosztów zarządu, kosztów operacyjnych, operacji finansowych, odsetek od kredytów i pożyczek oraz prowizji.
Jak widać, ustawa dość precyzyjnie ustala, co można wliczyć przy ustalaniu wartości początkowej wytworzonego środka trwałego, a co na tę wartość wpłynąć nie może.
Sytuacje szczególne
Ustawodawca przewidział jednak jeszcze jeden sposób ustalenia wartości początkowej wytworzonego środka trwałego. Jeżeli nie jest możliwe lub jest bardzo trudne określenie tej wartości na bazie poniesionych kosztów, wówczas można skorzystać z metody alternatywnej, udostępnionej przez ustawodawcę.
Polega ona na oszacowaniu wartości początkowej wytworzonych środków trwałych na bazie obowiązujących w danym momencie cen rynkowych. Przy czym tego szacunku dokonać musi biegły powołany przez podatnika.
Warto w tym miejscu dodać, że skorzystanie z tej metody możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy oszacowanie wartości na bazie poniesionych kosztów jest obiektywnie niemożliwe, a nie uznał tak jedynie przedsiębiorca. Jest to droga alternatywna i korzystać z niej można wyłącznie w uzasadnionych, wyjątkowych okolicznościach.
Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy podatnik nie wyliczał kosztów wytworzenia środka trwałego, ponieważ nie planował jego wykorzystywania w celach firmowych. Jeżeli jednak od początku planowane było przeznaczenie go na planowaną działalność gospodarczą, obowiązek gromadzenia dokumentacji kosztowej spoczywa na przedsiębiorcy.
Zespół Ekspertów ING Księgowość