Faktury opłacane gotówką - konsekwencje i skutki

2022-08-22

Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w zakresie obrotu gospodarczego, które zostały opisane w ustawie Prawo Przedsiębiorców, rozliczenia między przedsiębiorcami powinny odbywać się za pośrednictwem rachunku bankowego. Jedynie w niektórych przypadkach dopuszczalne jest regulowanie należności poprzez płatność gotówką.

 

Informacje ogólne o fakturach opłacanych gotówką

 

Zmiany opisane w Prawie Przedsiębiorców weszły w życie w 2017 roku i stanowią element większych modyfikacji w relacjach między przedsiębiorcami. Zgodnie z tymi zmianami faktury rozliczeniowe, w których obydwiema stronami są przedsiębiorcy, a wartość tych faktur przekracza 15 000 zł muszą być rozliczane za pośrednictwem rachunku bankowego.

 

Omawianą kwestię reguluje artykuł 19 Prawa Przedsiębiorców. Znalazła się w nim informacja, że w sytuacji, gdy strony transakcji są przedsiębiorcami, a jednorazowa jej wartość przekracza 15 000 zł rozliczenie musi się odbyć za pośrednictwem rachunku bankowego.

 

Ważną uwagą jest tu liczba płatności, które składają się na wartość faktury. Otóż, okazuje się, że przedsiębiorcy mogą się umówić na dokonywania płatności faktury jednorazowo lub w systemie kilkukrotnych płatności.

 

W momencie, gdy decydują się na serię płatności ratalnych, każda z nich ma wartość niższą niż ustawowe 15 000 zł. Nie oznacza to jednak, że można je pokrywać gotówkowo. Skoro w sumie składają się na kwotę przekraczającą tę graniczną, to oznacza, że wartość faktury podlega ograniczeniom ustawodawcy i należy uregulować ją za pośrednictwem płatności elektronicznych lub przelewem tradycyjnym.

 

Jeżeli faktura rozliczana jest w walucie obcej, wówczas jej wartość przeliczana jest zgodnie z kursem ogłoszonym na dany dzień przez Narodowy Bank Polski, i to przeliczenie jest dla przedsiębiorców wiążące.

 

Skutki i konsekwencje nieprzestrzegania ograniczeń nałożonych przez ustawodawcę

 

Z uwagi na to, że wprowadzone zostały określone zasady rozliczania faktur między przedsiębiorcami, ustawodawca określił również konsekwencje w przypadku ich nie respektowania. Otóż, jeżeli dojdzie do płatności gotówkowej w momencie, gdy należało zapłacić za pośrednictwem rachunku bankowego, przedsiębiorca nie może zaliczyć tego wydatku do kosztów uzyskania przychodu. Oznacza to, że jego podstawa opodatkowania jest wyższa, a co za tym idzie, rośnie również wysokość należnego podatku. Każda kwota powyżej 15 000 zł to spora wartość, której odliczenie rzeczywiście może znacząco obniżyć należny podatek. Utrata możliwości odliczenia jest więc niekorzystna z punktu widzenia rozliczeń podatkowych.

 

Brutto czy netto?

 

W tym temacie doprecyzowania wymaga jeszcze to, czy określona przez ustawodawcę graniczna kwota 15 000 złotych, to wartość netto czy brutto. Otóż, okazuje się, że kwota została ustalona dla wartości brutto. Co to oznacza w praktyce?

 

W przypadku podatników zwolnionych z podatku VAT, graniczna kwota dotyczy całkowitej wartości transakcji. Jeżeli przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia z VAT to w jego przypadku netto i brutto jest tożsame.

 

Jeżeli jednak przedsiębiorca jest czynnym płatnikiem podatku VAT, wówczas graniczne 15 000 złotych to wartość transakcji oraz naliczony podatek VAT – w ten sposób uzyskuje się wartość brutto. Oznacza to, że podstawowa wartość transakcji jest mniejsza. Całkowitą sumę stanowi bowiem wartość netto plus podatek VAT.

 

Kilka umów z tym samym przedsiębiorcą

 

Niektórzy przedsiębiorcy znaleźli sposób na ominięcie tych ograniczeń. Otóż zdecydowali się na związanie ze swoim kontrahentem za pośrednictwem kilku umów, których jednostkowa wartość nie przekracza granicznej, a jednocześnie części te składają się na jedno zlecenie, w którym suma rozliczeń przekracza 15 000 zł.

 

Sąd Administracyjny w Opolu jednoznacznie zauważył, że takie działanie nie zwalnia z obowiązku uregulowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego. Zdaniem Sądu jednorazowa transakcja może zostać zrealizowana za pomocą kilku umów i kilku rozliczeń. Jeżeli bowiem strony łączy jedno zlecenie, które może być zrealizowane etapami lub strony łączy jedna inwestycja, to rozbicie jej na kilka umów i kilka transakcji, nic nie zmienia i należy stosować przepisy ustawy.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość