Jak rozliczyć usługi wspólnika wykonywane na rzecz spółki?

2022-06-29

Współtworzenie spółki to proces, który wymaga szczególnego zaangażowania i oddania. Nie chodzi wyłącznie o zarządzanie zespołem pracowników czy procesami w spółce. Czasem trzeba dać z niej również coś od siebie. Chodzi tu zarówno o swoją wiedzę, jak i umiejętności. Tylko jak wówczas rozliczyć taką pracę? Czy wymaga ona wypłacenia wspólnikowi pensji, czy należy mu się premia czy jednak udział w dochodach spółki wystarczy?

 

Rozliczanie spółek i wspólników

Co do zasady spółki, szczególnie mowa tu o spółkach kapitałowych, traktowane są jako osoby prawne i rozliczane osobno. Co to oznacza? Sama spółka rozlicza się w oparciu o ustawę o podatku CIT. Jej dochody muszą być rejestrowane i ewidencjonowane, a uzyskane zyski opodatkowane.

 

Jednocześnie wspólnicy, którzy tworzą spółkę kapitałową muszą rozliczać się z uzyskiwanych dochodów jako osoby fizyczne. Wszystkie te kwestie rozliczeniowe porządkują odpowiednie ustawy, zarówno ta, o podatku CIT, jak i ta o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwana ustawą o PIT.

 

Podstawa prawna w ustawie o CIT

Zgodnie z zapisami ustawy o CIT przychodami spółki kapitałowej są nie tylko jej zasadnicze działania, ale również otrzymane rzeczy lub prawa (w tym te otrzymane nieodpłatnie lub częściowo tylko odpłatnie) oraz świadczenia w naturze (również otrzymane nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie).

 

Te źródła określa się mianem „innych” dla odróżnienia ich od zysków kapitałowych.

 

Upraszczając, źródłem przychodów w spółce kapitałowej będą wszystkie zdarzenia gospodarcze, które wpłyną na wzrost jej aktywów lub zmniejszenie pasywów.

 

Jeżeli wobec tego wspólnik wykonuje usługi na rzecz spółki należy je rozpatrzeć w kategoriach przede wszystkim tego, czy są to usługi odpłatne czy nieodpłatne i jaki skutek dla tej spółki niosą.

 

Są one nieodpłatne, gdy nie wiążą się z żadnymi kosztami. Nie trzeba wypłacać wspólnikowi wynagrodzenia ani oferować innego ekwiwalentu. Spółka nie ponosi kosztów, nie ma wydatków, a zatem taka usługa wykonywana jest nieodpłatnie.

 

Kolejny krok to analiza skutków tej usługi dla spółki. Kiedy należy uznać, że usługa przynosi spółce korzyści? Korzyścią jest każde zdarzenie gospodarcze lub prawne, które powoduje dla spółki przysporzenie majątkowe o konkretnym wymiarze finansowym.

 

Jeżeli więc wspólnik wykonuje nieodpłatną usługę na rzecz spółki i usługa ta przynosić korzyści zgodnie z powyższymi wyjaśnieniami, to wówczas należy uznać, że spółka uzyskała przychód ze świadczeń nieodpłatnych.

 

Tu jedna kwestia wymaga doprecyzowania. Nieodpłatnymi usługami ze strony wspólnika nie będą te, które zostały wcześniej wymienione i opisane w umowie spółki. Jeżeli więc w umowie spółki znajduje się zapis, że wspólnik wnosi kapitał zakładowy – to jego wniesienie nie jest nieodpłatną usługą.

 

W tym przypadku spółka nie może potraktować działań wspólnika jako jego nieodpłatne usługi na rzecz spółki, które przynoszą jej korzyść. Skoro nie może ich tak określić, wówczas nie rozpoznaje się z tytułu tych działań przychodu dla spółki.

 

Nieodpłatną usługą na rzecz spółki nie jest również zasiadanie w organach spółki. Nawet jeżeli za zasiadanie w organach spółki wspólnik nie pobiera wynagrodzenia, to nie może być traktowane to jako jego wkład dodatkowy (omawiane usługi na rzecz spółki).

 

Jak zatem rozliczyć tego rodzaju nieodpłatne usługi?

Przy założeniu, że usługi świadczone przez wspólnika na rzecz spółki wypełniają definicję usług nieodpłatnych, generujących przychód po stronie spółki należy określić ich wartość finansową, ponieważ jest to konieczne dla celów podatkowych.

 

Ponieważ usługi świadczone są nieodpłatnie analizuje się zatem ich wartość rynkową lub koszt wyświadczenia takiej usługi dla innych podmiotów.

 

Załóżmy zatem, że wspólnik jest księgowym i wykonuje nieodpłatnie rozliczenia księgowe dla spółki. Wówczas należy przeanalizować, ile taka usługa rzeczywiście kosztuje lub jakie wynagrodzenie za tego typu usługi pobiera wspólnik od innych podmiotów.

 

Po określeniu tej wartości mamy ustalony przychód spółki z tej działalności wspólnika.

 

Jak taką usługę powinien rozliczyć wspólnik?

Nie można w tym miejscu pominąć kwestii podatku po stronie samego wspólnika. Tu sprawę regulują przepisy ustawy o PIT. Jeżeli wspólnik prowadzi własną działalność gospodarczą, to przychodem są dla niego wszystkie kwoty otrzymane lub należne za wykonaną przez niego pracę.

 

Trzymając się poprzedniego przykładu: za wykonanie miesięcznego rozliczenia dla spółki otrzymuje określone wynagrodzenie. Jest to jego przychód, który musi rozliczyć. Wystawia fakturę i niezależnie od tego, czy środki otrzyma czy pozostaną one w sferze środków należnych – musi je rozliczyć.

 

Jeżeli jednak wykonuje swoją usługę nieodpłatnie i strony z góry to ustalają, wówczas nie dochodzi do wypłacenia żadnego wynagrodzenia. Wspólnik, który wykonuje rozliczenie nie wystawia faktury, ponieważ zdecydował się rozliczyć spółkę nieodpłatnie. Skoro nie wystawia faktury, nie generuje przychodu, nie odprowadza więc też żadnego podatku. Trzeba jednak pamiętać, że w takiej sytuacji nie może również rozliczyć kosztów uzyskania przychodu – bo przychodu nie uzyskał.

 

W przypadku wykonywania nieodpłatnych usług na rzecz spółki przez wspólnika koszty podatkowe pojawiają się więc wyłącznie po stronie spółki kapitałowej, ponieważ może ona rozpoznać przychód. Po stronie wspólnika nie ma natomiast ani kosztów ani przychodu.

---

Zespół Ekspertów ING Księgowość